نظم و برنامه سامان دهنده زندگی و وسیله ای موثر برای رسیدن به اهداف بزرگ است .با تشکیل برنامه منظم برای رسیدن به اهداف عالی ، لحظات زندگی خود را با ثمر و پر بار نمائید و برای استفاده بیشتر از ساعات عمر خود و جبران گذشته های از دست رفته با کوششی بیشتر و تصمیمی قاطع تر به پیروی از برنامه منظم و صحیح بپردازید .
عمل به برنامه صحیح انسان را منظم ، متعهد ، و معتقد به آنچه را که انجام می دهد می نماید .
حضرت علی علیه السلام در هنگام شهادت به امام حسن و امام حسین علیه السلام فرمودند : شما و همه فرزندان و اهل خود و همچنین کسانی را که این گفتار به آنان برسد وصیت میکنم : به داشتن تقوای الهی و نظم در امورتان …..
این پیام اولین مقام امامت عالم هستی حضرت علی علیه السلام است که روشنگر اهمیت نظم و برنامه برای همگان است .
به بیان دیگر اگر افراد در زندگی خود از نظم بهره ببرند بهتر می‌توانند زندگی خود را کنترل کنند. نظم می‌تواند در تمام حیطه‌های زندگی وارد شود. در این ایام اگر دید و بازدیدها، سرگرمی‌ها، زمان خواب و تغذیه افراد بانظم همراه شود، می‌تواند سلامت جسم و روان را به‌دنبال داشته باشد.
اما از آنجا که کودکان و بخصوص نوجوانان دوست دارند در تعطیلات مستقل‌تر عمل کنند، آیا می‌توان برنامه مفرح، سرگرم‌کننده و جذابی را که بر پایه حفظ نظم شکل گرفته باشد، برایشان تنظیم کرد؟
معمولا نوجوانان دوست دارند مستقل از فعالیت‌های خانواده عمل کنند و اگر علاقه‌مندی آنها و درخواست‌هایشان با خانواده همسو نباشد، این مساله باعث ایجاد دلخوری بین آنها و والدین‌شان می‌شود. در چنین شرایطی توصیه می‌شود به نیازهای نوجوانان اهمیت داده شود و از سرزنش کردن و پیام‌رسانی نامطلوب استفاده نشود.
گاهی مشاهده می‌شود مشکل اصلی علاوه بر همسو نبودن علایق، شیوه بیان درخواست‌ها از یکدیگر است که باعث تحریک طرف مقابل می‌شود و به نوعی چالش و درگیری در خانواده ایجاد می‌کند. خانواده‌ها می‌توانند با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی و امکانات خود برنامه‌هایی را برای فرزندشان در نظر بگیرند تا به نوعی همه اعضای خانواده از تعطیلات لذت ببرند.
حال از کجا باید شروع کرد؟
اولویت‌های خود را بنویسید : معمولا همه مردم قبل از شروع تعطیلات نقشه ها و افکار دور و درازی دارند. استراحت، تفریح، ورزش، رسیدگی به کارهای عقب افتاده، دیدار دوستان و بستگان و خیلی کارهای دیگر. اما مطمئنا نمی توان همه این کارها را همزمان انجام داد. شاید یکی از اصلی ترین علت های پریشانی و استرس در طول تعطیلات هم، همین افکار باشد. اما چنین استرسی یک راهکار بسیار ساده دارد: دسته بندی و مکتوب کردن برنامه ها. می توانید یک قلم و کاغذ بردارید، چند دقیقه بنشینید و اولویت های خود را مشخص کنید. به این موضوع فکر کنید که در تعطیلات پیش رو واقعا چه کاری برای شما ارزشمندتر است. همه کارهایی را که مدنظر دارید روی کاغذ بنویسید و سپس به آنها نمره بدهید. مثلا شاید روزهای کاری سختی داشته اید و در حال حاضر مهم ترین مساله برای شما آرامش داشتن و به اصطلاح ریلکس شدن است. پس اولویت اول شما استراحت می شود. حالا روی یک کاغذ جدید اولویت ها را به ترتیب نمره بنویسید. این کاغذ را جایی نگهداری کنید که همیشه در معرض دیدتان باشد. مثلا جلوی آینه اتاق یا روی صفحه نمایش (مانیتور) کامپیوتر. این کار به شما کمک می کند در طول تعطیلات، مدیریت زمان خوبی داشته باشید. سعی کنید به لیستی که تهیه کرده اید کاملا وفادار بمانید و هرگز برای اولویت های پایین تر، وقت زیادی صرف نکنید. متعهدماندن به لیست اولویت ها باعث می شود طبق فکر و تصمیم اولیه پیش بروید تا دچار آشفتگی و استرس نشوید.
غذا را باهم صرف کنید: واقعیت آن است که گرایش خانواده‌ها به استفاده از غذاهای آماده و رستوران‌ها در تعطیلات افزایش پیدا می‌کند و با اینکه اعضای خانواده معمولا وقت بیشتری را در طول تعطیلات دارند، اما به دلیل نداشتن برنامه‌ریزی برای دید و بازدیدها و ساعاتی که خارج از منزل هستند، تمایل به مصرف غذای غیرخانگی افزایش می‌یابد.
دکتر دارینی درباره حفظ نظم تغذیه‌ای می‌گوید: نحوه تغذیه صحیح بهتر است از کارشناسان تغذیه و سلامت پرسیده شود، اما آنچه از نظر روان‌شناسی دارای اهمیت است، بودن در کنار یکدیگر هنگام غذاخوردن است. اگر افراد براساس شغل و تعطیلاتی که دارند، این امکان را دارند که با یکدیگر باشند، بهتر است که حتما در تعطیلات یکدیگر را برای غذاخوردن همراهی کنند و باهم باشند.
با فرزندانتان بازی کنید: معمولا در طول تعطیلات حوصله فرزندان خانواده سر می‌رود. این موضوع با سن ارتباط دارد و حضور نداشتن در مدرسه جزو عوامل تشدیدکننده این موضوع است، اما نباید فراموش کنیم که برای حفظ روال مطلوب و منطقی در زندگی باید بتوانیم از جسم و روان خود خوب مراقبت کنیم، یعنی از نیروی فکری خود در هر شرایطی استفاده کنیم و با داشتن برنامه‌ریزی برای خود یک زندگی سالم و شاد بسازیم.
به همین علت روان‌شناسان تاکید می‌کنند خانواده‌ها برنامه‌ای برای فرزند خود با توجه به سن، جنس و علاقه‌مندی‌های او در نظر بگیرند. می‌توان از خود فرزند نیز خواست فهرست علایق خود را بیان کند و خانواده براساس امکانات خود برای علایق فرزندش برنامه‌ریزی کند.
تعطیلات بهترین زمان برای وقت گذاشتن برای فرزندان است، اما معمولا بازی‌های رایانه‌ای جایگزین فعالیت اشتراکی با فرزندان شده است و حتی به خانواده‌ها توصیه می‌شود اگر زمان محدودی را برای استفاده از بازی‌های رایانه‌ای برای فرزند خود در نظر گرفته‌اید، می‌توانید هنگام بازی آنها را همراهی کنید. همچنین برای اینکه فرزندان از درس دور نمانند، مروری بر تکالیف مدرسه نیز بهتر است که در تعطیلات صورت گیرد.
آداب سفردسته جمعی را بیاموزید: خیلی ها دوست دارند هنگام تعطیلات با گروه زیادی از دوستان و نزدیکان خود به سفر بروند. در واقع آنها با یک تیر دونشان می زنند؛ هم به مسافرت رفته اند و هم کنار افراد موردعلاقه خود هستند. اما چنین سفرهایی هم گاهی خسته کننده می شوند و فرد بدون اینکه لذتی برده باشد دوست دارد زودتر به خانه برگردد. البته علت های مختلفی ممکن است پشت این مساله باشد، به عنوان نمونه تقسیم نادرست وظایف، جور نبودن سلیقه ها یا رعایت نشدن حریم خصوصی افراد و یا در بسیاری از موارد عدم علاقمندی فرزندان خصوصا نوجوانان به این سفرهای دسته جمعی که باعث ایجاد ناراحتی برای والدین نوجوان می شود. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی بهتر است قبل از سفر، خیلی روشن و بدون تعارف کردن وظایف هر کس در طول این دوره مشخص شود.
برای کاهش ناراحتی نوجوان تان نیز سعی کنید برنامه ای مختص نوجوان تان طراحی کنید که البته مطابق با نظر و سلیقه شخصی وی باشد تا او نیز در این دست جمعها و مسافرتها کمتر بدخلقی کند.
داشتن برخی مهارت‌های زندگی به ما کمک می‌کند که هم از نظر فردی تعطیلات خوبی داشته باشیم و هم از تنش‌هایی که طی تعطیلات برای افراد اتفاق می‌افتد دور شویم
تنظیم زمان خواب در روزهای پایانی تعطیلات: تغییر در سیستم برنامه‌های روزمره افراد در نوروز بشدت به چشم می‌خورد و بارزترین آن تغییر زمان خواب و تغذیه افراد است. در بسیاری موارد خانواده یکدیگر را به بهانه تعطیلات به این برهم ریختگی و بیدار ماندن‌های شبانه تشویق می‌کنند.
کودکان نیز معمولا از قرار گرفتن در این بی‌نظمی ابراز رضایت می‌کنند و به این ترتیب ساعت خواب تغییر می‌کند و افراد دیرتر به خواب می‌روند حتی خانواده‌ها گاهی از افتخارات خود می‌دانند که تا صبح بیدار بودیم و مثلا بازی می‌کردیم یا فیلم دیدیم، اما معمولا افراد بعد از تعطیلات نیز دچار نوعی کسالت می‌شوند و به زحمت می‌توانند از خواب برخیزند و به فعالیت‌های روزمره قبلی خود براحتی رسیدگی کنند، بنابراین بهتر است روی زمان خواب بخصوص در اواخر تعطیلات کنترل بیشتری داشته باشیم و شیوه زندگی خود را متناسب با شرایط زندگی روزمره خود تنظیم کنیم.
در مجموع داشتن برخی مهارت‌های زندگی به ما کمک می‌کند که هم از نظر فردی تعطیلات خوبی داشته باشیم و هم از تنش‌هایی که طی تعطیلات برای افراد اتفاق می‌افتد دور شویم. یکی از بهترین مهارت‌هایی که همه ما باید بیاموزیم، مدیریت زمان است که طی تعطیلات نیز باعث می‌شود زمانی مفرح، مفید و بدون تنش داشته باشیم.
منابع: جام جم، سایت راه ناتمام همراه با تغییرات و اضافات/تبیان
