قالَ علیه السلام : مُلاقاهُ الاْ خوانِ نَشْرَهٌ، وَ تَلْقیحٌ لِلْعَقْلِ وَ إ نْ کانَ نَزْرا قَلیلا.(۲)
فرمود: ملاقات و دیدار با دوستان و برادران – خوب – ، موجب صفاى دل و نورانیّت آن مى گردد و سبب شکوفائى عقل و درایت خواهد گشت ، گرچه در مدّت زمانى کوتاه انجام پذیرد.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ الا مام اءبوجعفر، محمّدالجواد صلوات اللّه و سلامه علیه :
الْمُؤ مِنُ یَحْتاجُ إ لى ثَلاثِ خِصالٍ: تَوْفیقٍ مِنَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ واعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ، وَقَبُولٍ مِمَّنْ یَنْصَحُهُ.(۱)
فرمود: مؤ من در هر حال نیازمند به سه خصلت است :
توفیق از طرف خداوند متعال ، واعظى از درون خود، قبول و پذیرش نصیحت کسى که او را نصیحت نماید.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : إ یّاکَ وَ مُص احَبَهُالشَّریرِ، فَإ نَّهُ کَالسَّیْفِ الْمَسْلُولِ، یَحْسُنُ مَنْظَرُهُ وَ یَقْبَحُ اءثَرُهُ.(۳)
فرمود: مواظب باش از مصاحبت و دوستى با افراد شرور، چون که او همانند شمشیرى زهرآلود، برّاق است که ظاهرش زیبا و اثراتش زشت و خطرناک خواهد بود.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : کَیْفَ یُضَیَّعُ مَنِ اللّهُ کافِلُهُ، وَکَیْفَ یَنْجُو مَنِ اللّه طالِبُهُ، وَ مَنِ انْقَطَعَ إ لى غَیْرِاللّهِ وَ کَّلَهُ اللّهُ إ لَیْهِ.(۴)
فرمود: چگونه گمراه و درمانده خواهد شد کسى که خداوند سَرپرست و متکفّل اوست .
چطور نجات مى یابد کسى که خداوند طالبش مى باشد.هر که از خدا قطع امید کند و به غیر او پناهنده شود، خداوند او را به همان شخص واگذار مى کند.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : مَنْ لَمْ یَعْرِفِ الْمَوارِدَ اءعْیَتْهُ الْمَصادِرُ.(۵)
فرمود: هرکس موقعیّت شناس نباشد جریانات ، او را مى رباید و هلاک خواهد شد.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : مَنْ عَتَبَ مِنْ غَیْرِارْتِیابٍ اءعْتَبَ مِنْ غَیْرِاسْتِعْتابٍ.(۶)
فرمود: سرزنش کردن دیگران بدون علّت و دلیل سبب ناراحتى و خشم خواهد گشت ، در حالى که رضایت آنان نیز کسب نخواهد کرد.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : أ فْضَلُ الْعِبادَهِ الاْ خْلاصُ.(۷)
فرمود: با فضیلت ترین و ارزشمندترین عبادت ها آن است که خالص و بدون ریا باشد.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : یَخْفى عَلَى النّاسِ وِلادَتُهُ، وَ یَغیبُ عَنْهُمْ شَخْصُهُ، وَ تَحْرُمُ عَلَیْهِمْ تَسْمِیَتُهُ، وَ هُوَ سَمّیُ رَسُول اللّهِ صلى الله علیه و آله وَ کَنّیهِ.(۸)
فرمود: زمان ولادت امام عصر علیه السلام بر مردم زمانش مخفى است ، و شخصش از شناخت افراد غایب و پنهان است .و حرام است که آن حضرت را نام ببرند؛ و او همنام و هم کنیه رسول خدا صلى الله علیه و آله است .
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : عِزُّالْمُؤْمِنِ غِناه عَنِ النّاسِ.(۹)
فرمود: عزّت و شخصیّت مؤ من در بى نیازى و طمع نداشتن به مال و زندگى دیگران است .
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : مَنْ أ صْغى إ لى ناطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ، فَإ نْ کانَ النّاطِقُ عَنِ اللّهِ فَقَدْ عَبَدَاللّهَ، وَ إ نْ کانَ النّاطِقُ یَنْطِقُ عَنْ لِسانِ إ بلیس فَقَدْ عَبَدَ إ بلیسَ.(۱۰)
فرمود: هرکس به شخصى سخنران علاقمند و متمایل باشد، بنده اوست ، پس چنانچه سخنور براى خدا و از احکام و معارف خدا سخن بگوید، بنده خداست ، و اگر از زبان شیطان و هوى و هوس و مادیات سخن بگوید، بنده شیطان خواهد بود.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : لا یَضُرُّکَ سَخَطُ مَنْ رِضاهُ الْجَوْرُ.(۱۱)
فرمود: کسى که طالب رضایت خداوند متعال باشد، دشمنى ستمگران ، او را زیان و ضرر نمى رساند.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : مَنْ خَطَبَ إ لَیْکُمْ فَرَضیتُمْ دینَهُ وَ أ مانَتَهُ فَزَوِّجُوهُ، إ لاّ تَفْعَلُوهُ تَکْنُ فِتْنَهٌ فِى الاْ رْضِ وَ فَسادٌ کَبیرْ.(۱۲)
فرمود: هر که به خواستگارى دختر شما آید و به تقوا و تدیّن و امانتدارى او مطمئن مى باشید با او موافقت کنید وگرنه شما سبب فتنه و فساد بزرگى در روى زمین خواهید شد.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : لَوْسَکَتَ الْجاهِلُ مَااخْتَلَفَ النّاسُ.(۱۳)
فرمود: چنانچه افراد جاهل و بى تجربه ساکت باشند مردم دچار اختلافات و تشنّجات نمى شوند.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : مَنِ اسْتَحْسَنَ قَبیحا کانَ شَریکا فیهِ.(۱۴)
فرمود: هر که کار زشتى را تحسین و تاءیید کند، در عقاب آن شریک مى باشد.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : مَنِ انْقادَ إ لَى الطُّمَاءنینَهِ قَبْلَ الْخِیَرَهِ فَقَدْ عَرَضَ نَفْسَهُ لِلْهَلَکَهِ وَالْعاقِبَهِ الْمُغْضِبَهِ.(۱۵)
فرمود: هرکس بدون تفّکر و اطمینان نسبت به جوانب (هر کارى ، فرمانى ، حرکتى و…) مطیع و پذیراى آن شود، خود را در معرض سقوط قرار داده ؛ و نتیجه اى جز خشم و عصبانیّت نخواهد گرفت .
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : مَنِ اسْتَغْنى بِاللّهِ إ فْتَقَرَالنّاسُ إ لَیْهِ، وَمَنِ اتَّقَى اللّهَ اءحَبَّهُ النّاسُ وَ إ نْ کَرِهُوا.(۱۶)
فرمود: هر که خود را به وسیله خداوند بى نیاز بداند مردم محتاج او خواهند شد و هر که تقواى الهى را پیشه خود کند خواه ناخواه ، مورد محبّت مردم قرار مى گیرد گرچه مردم خودشان اهل تقوا نباشند.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : عَلَّمَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ عَلّیا عَلَیْهِ السَّلامُ اءلْفَ کَلِمَهٍ، کُلُّ کَلِمَهٍ یَفْتَحُ اءلْفُ کَلِمَهٍ.(۱۷)
فرمود: حضرت رسول صلى الله علیه و آله ، یک هزار کلمه به امام علىّ علیه السلام تعلیم نمود که از هر کلمه اى هزار باب علم و مسأ له فرعى باز مى شود.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : نِعْمَهٌ لاتُشْکَرُ کَسِیَّئَهٍ لاتُغْفَرُ.(۱۸)
فرمود: خدمت و نعمتى که مورد شکر و سپاس قرار نگیرد همانند خطائى است که غیرقابل بخشش باشد.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : مَوْتُ الاْ نْسانِ بِالذُّنُوبِ اءکْثَرُ مِنْ مَوْتِهِ بِالاْ جَلِ، وَ حَیاتُهُ بِالْبِرِّ اءکْثَرُ مِنْ حَیاتِهِ بِالْعُمْرِ.(۱۹)
فرمود: فرارسیدن مرگ انسان ها، به جهت معصیت و گناه ، بیشتر است تا مرگ طبیعى و عادى ، همچنین حیات و زندگى لذّت بخش به وسیله نیکى و إ حسان به دیگران بیشتر و بهتر است از عمر بى نتیجه .
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : لَنْ یَسْتَکْمِلَ الْعَبْدُ حَقیقَهَالاْ یمانِ حَتّى یُؤْثِرَ دینَهُ عَلى شَهْوَتِهِ، وَلَنْ یُهْلِکَ حَتّى یُؤْثِرَ شَهْوَتَهُ عَلى دینِهِ.(۲۰)
فرمود: بنده اى حقیقت ایمان را نمى یابد مگر آن که دین و احکام الهى را در همه جهات بر تمایلات و هواهاى نفسانى خود مقدّم دارد.و کسى هلاک و بدبخت نمى گردد مگر آن که هواها و خواسته هاى نفسانى خود را بر احکام إ لهى مقدّم نماید.
•••••••••••••••••••••••••
الَ علیه السلام : عَلَیْکُمْ بِطَلَبِ الْعِلْمِ، فَإ نَّ طَلَبَهُ فَریضَهٌ وَالْبَحْثَ عَنْهُ نافِلَهٌ، وَ هُوَ صِلَهُ بَیْنَ الاْ خْوانِ، وَ دَلیلٌ عَلَى الْمُرُوَّهِ، وَ تُحْفَهٌ فِى الْمَجالِسِ، وَ صاحِبٌ فِى السَّفَرِ، وَ اءُنْسٌ فِى الْغُرْبَهِ.(۲۱)
فرمود: بر شما باد به تحصیل علم و معرفت ، چون فراگیرى آن واجب و بحث پیرامون آن مستحبّ و پرفائده است .علم وسیله کمک به دوستان و برادران است ، دلیل و نشانه مروّت و جوانمردى است ، هدیه و سرگرمى در مجالس است ، همدم و رفیق انسان در مسافرت است ؛ و اءنیس و مونس انسان در تنهائى مى باشد.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : خَفْضُ الْجَناحِ زینَهُالْعِلْمِ، وَ حُسْنُ الاْ دَبِ زینَهُالْعَقْلِ، وَبَسْطُ الْوَجْهِ زینَهُالْحِلْمِ.(۲۲)
فرمود: تواضع و فروتنى زینت بخش علم و دانش است ، اءدب داشتن و اخلاق نیک زینت بخش عقل مى باشد، خوش روئى با افراد زینت بخش حلم و بردبارى است .
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : تَوَسَّدِ الصَّبْرَ، وَاعْتَنِقِ الْفَقْرَ، وَارْفَضِ الشَّهَواتِ، وَ خالِفِ الْهَوى ، وَ اعْلَمْ أ نَّکَ لَنْ تَخْلُو مِنْ عَیْنِ اللّهِ، فَانْظُرْ کَیْفَ تَکُونُ.(۲۳)
فرمود: در زندگى ، صبر را تکیه گاه خود، فقر و تنگ دستى را همنشین خود قرار بده و با هواهاى نفسانى مخالفت کن .و بدان که هیچگاه از دیدگاه خداوند پنهان و مخفى نخواهى ماند، پس مواظب باش که در چه حالتى خواهى بود.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : مَنْ اءتَمَّ رُکُوعَهُ لَمْ تُدْخِلْهُ وَحْشَهُ الْقَبْرِ.(۲۴)
فرمود: هرکس رکوع نمازش را به طور کامل و صحیح انجام دهد، وحشت قبر بر او وارد نخواهد شد.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : الْخُشُوعُ زینَهُالصَّلاهِ، وَ تَرْکُ مالایُعْنى زینَهُالْوَرَعِ.(۲۵)
فرمود: خشوع و خضوع زینت بخش نماز خواهد بود، ترک و رها کردن آنچه (براى دین و دنیا و آخرت ) سودمند نباشد زینت بخش ورع و تقواى انسان مى باشد.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : الاْ مْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْىُ عَنِ الْمُنْکَرِ خَلْقانِ مِنْ خَلْقِ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، فَمْن نَصَرَهُما اءعَزَّهُ اللّهُ، وَمَنْ خَذَلَهُما خَذَلَهُ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.(۲۶)
فرمود: امر به معروف و نهى از منکر دو مخلوق الهى است ، هر که آن ها را یارى و اجراء کند مورد نصرت و رحمت خدا قرار مى گیرد و هر که آن ها را ترک و رها گرداند مورد خذلان و عِقاب قرار مى گیرد.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : إ نَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَخْتارُ مِنْ مالِ الْمُؤْمِنِ وَ مِنْ وُلْدِهِ اءنْفَسَهُ لِیَاءجُرَهُ عَلى ذلِکَ.(۲۷)
فرمود: همانا خداوند متعال بهترین و عزیزترین ثروت و فرزند مؤ من را مى گیرد (و هلاک و نابود مى گرداند)، چون دنیا و متعلّقات آن بى ارزش است تا در قیامت پاداش عظیمى عطایش نماید.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ له رجل : اءَوصِنى بَوَصِیَّهٍ جامِعَهٍ مُخْتَصَرَهٍ؟
فَقالَ علیه السلام : صُنْ نَفْسَکَ عَنْ عارِالْعاجِلَهِ وَ نار الْآجِلَهِ.(۲۸)
شخصى به حضرت عرض کرد: مرا موعظه و نصیحتى کامل و مختصر عطا فرما؟
امام علیه السلام فرمود: اعضاء و جوارح ظاهرى و باطنى خود را از ذلّت و ننگ سریع و زودرس ، همچنین از آتش و عذاب آخرت ، در اءمان و محفوظ بدار.
•••••••••••••••••••••••••
قالَ علیه السلام : فَسادُالاْ خْلاقِ بِمُعاشَرَهِالسُّفَهاءِ، وَ صَلاحُ الاْ خلاقِ بِمُنافَسَهِ الْعُقَلاءِ.(۲۹)
فرمود: معاشرت و همنشینى با بى خردان و افراد لااُبالى سبب فساد و تباهى اخلاق خواهد شد؛ و معاشرت و رفاقت با خردمندان هوشیار، موجب رشد و کمال اخلاق مى باشد.
پی نوشت ها
———————————–
۱-بحارالا نوار: ج ۷۲، ص ۶۵، ح ۳، مستدرک الوسائل : ج ۸، ص ۳۲۹، ح ۹۵۷۶٫
۲-امالى شیخ مفید: ص ۳۲۸، ح ۱۳، مستدرک : ج ۸، ص ۳۲۴، ح ۹۵۶۲٫
۳-اءعلام الدّین : ص ۳۰۹، س ۱۱، مستدرک الوسائل : ج ۸، ص ۳۵۱، ح ۹۶۳۴٫
۴-بحارالا نوار: ح ۶۸، ص ۱۵۵، ح ۶۹٫
۵-اءعلام الدّین : ص ۳۰۹، س ۵، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۳۶۴، ضمن ح ۵٫
۶-بحارالا نوار: ج ۷۱، ص ۱۸۱، س ۱، اءعیان الشّیعه : ج ۲، ص ۳۶، س ۱۴٫
۷-تنبیه الخواطر: ص ۴۲۸، بحارالا نوار: ج ۶۷، ص ۲۴۵، ح ۱۹٫
۸-وسائل الشّیعه : ج ۱۶، ص ۲۴۲، ح ۲۱۴۶۶٫
۹-بحارالا نوار: ج ۷۲، ص ۱۰۹، ح ۱۲، مستدرک الوسائل : ج ۷، ص ۲۳۰، ح ۸۱۱۴٫
۱۰-مستدرک الوسائل : ج ۱۷، ص ۳۰۸، ح ۵٫
۱۱-بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۳۸۰، ح ۴۲٫
۱۲-تهذیب الا حکام : ج ۷، ص ۳۹۶، ح ۹٫
۱۳-کشف الغمّه : ج ۲، ص ۳۴۹، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۸۱، ح ۷۵٫
۱۴-کشف الغمّه : ج ۲، ص ۳۴۹، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۸۲، ح ۷۹٫
۱۵-بحارالا نوار: ۶۸، ص ۳۴۰، ح ۱۳٫
۱۶-بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۷۹، ح ۶۲٫
۱۷-خصال : ج ۲، ص ۶۵۰، ح ۴۶٫
۱۸-بحارالا نوار: ج ۶۸، ص ۵۳، ح ۶۹٫
۱۹-کشف الغمّه : ج ۲، ص ۳۵۰، س ۱۱٫
۲۰-بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۸۰، ح ۶۳٫
۲۱-حلیه الا برار: ج ۴، ص ۵۹۹، س ۱۱٫
۲۲-کشف الغمّه : ج ۲، ص ۳۴۷٫
۲۳-بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۳۵۸، ح ۱٫
۲۴-کافى : ج ۳، ص ۳۲۱، ح ۷٫
۲۵-نور الا بصار: ص ۳۳۱، س ۱۲، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۸۰، س ۱۲٫
۲۶-خصال صدوق : ص ۴۲، ح ۳۲٫
۲۷-کافى : ج ۳، ص ۲۱۸، ح ۳٫
۲۸-احقاق الحقّ: ج ۱۲، ص ۴۳۹، س ۱۱٫
۲۹-کشف الغمّه : ج ۲، ص ۳۴۹، بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۸۲، ح ۷۸٫٫
منبع : aviny.com
